بر اثر تحولات صورت گرفته پس از فروپاشی شوروی و در پی تغییر و تحولات ساختاری روابط بین‌الملل منطقهء قفقاز و کشورهای حاشیهء دریای خزر در معادلات منطقه‌ای و جهانی اهمیت یافتند; امری که با دوران پس از جنگ تحمیلی در ایران و آغاز عصر سازندگی کشور همزمان گردید ; عصری که ایران به‌دنبال ورود به اقتصاد جهانی و اخذ سرمایه و به تبع آن دانش و تکنولوژی جدید بود هدفی که دولت وقت با ایجاد مناطق آزاد کشور در پی تحقق آن بود. در پی سفر ریاست جمهوری وقت به شهرستان انزلی و با توجه به خواست همگانی و براساس مصوبه هیأت دولت در سال 75 منطقه وی‍ژه اقتصادی بندرانزلی در دو بخش جداگانه تعیین گردید و در سال 82 منطقه ویژه اقتصادی انزلی به منطقه آزاد تجاری صنعتی انزلی بدل شده و در سال 83 نیز اساسنامه سازمان منطقه آزاد تجاری صنعتی انزلی مورد تصویب هیأت وزیران قرار گرفت و محدوده منطقه آزاد تجاری صنعتی انزلی در سال 84 از طرف هیأت وزیران تعیین و ابلاغ شد که بر اساس آن منطقه آزاد انزلی در سه بخش و محدوده مجزای بندری؛ اداره کل بنادر و کشتیرانی استان ، شهرک صنعتی انزلی و محدوده منطقه ویژه اقتصادی سابق انزلی با مساحت 3200 هکتار خشکی و تا عمق 2 کیلومتر از دریا در طول 20 کیلومتر از حاشیه دریای خزر را شامل می شود .

پس از استقرار هیات مدیرهء جدید، سازمان منطقهء آزاد انزلی در محدودهء منطقهء سرعت پیگیری و اجرای پروژه‌های عمرانی محدودهء منطقه افزایش یافته و سازمان منطقهء آزاد تجاری صنعتی انزلی نسبت به تنظیم چارت سازمانی و پرسنل مدیریتی و کارشناسی اقدامات گسترده‌ای صورت داده است.
با استقرار رئیس و اعضای هیات مدیره در فاز تجارت سازمان و انتقال بخش اداری در داخل محدوده میزان فعالیت و عملکرد تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی این سازمان تسریع پیداه کرده ، امری که در تسریع روند پیشرفت برنامه‌های و اهداف عالیه سازمان منطقهء آزاد انزلی نقش به سزایی داشته و خواهد داشت.
در طول چند ساله گذشته میزان تعامل و همکاری سازمان منطقهء آزاد تجاری- صنعتی انزلی با سازمان‌ها و ادارات و نهادهای دولتی و غیردولتی استان گیلان و کشور افزایش چشمگیری داشته به حدی که سازمان منطقهء آزاد تجاری- صنعتی انزلی به عنوان عضوی فعال از بدنهء مدیریتی استان گیلان و کشور به ایفای نقش می‌پردازد.
با اجرای قوانین و مقررات مناطق آزاد تجاری- صنعتی کشور در محدودهء منطقهء آزاد انزلی و باگسترش میزان همکاری و تعاملات دیگر ادارات و نهادهای استان با این سازمان می‌توان به توسعهء همه‌جانبهء منطقه امیدوار بود، علاوه بر این پس از اتصال بندر انزلی به راه‌آهن سراسری و آستارا و همچنین بهره‌برداری از بزرگراه قزوین- رشت- انزلی شاهد وقوع انقلابی در صنعت حمل‌و‌نقل (به عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه) و ترانزیت کالا و مسافر در منطقه خواهیم بود.با توجه به پتانسیل‌های فوق و پس از اتمام پروژه‌های زیرساختی محدودهء منطقهء آزاد انزلی شاهد دوران طلایی در صنعت، تجارت و گردشگری و ... منطقه و کشور خواهیم بود چراکه این منطقه حلقهء اتصال اقتصاد ملی به اقتصاد و تجارت جهانی است.

 

 

 

 منطقه آزاد انزلی و محدوده آن در ابتدای تاسیس

منطقه آزاد تجاری - صنعتی انزلی به موجب ماده واحده قانون ایجاد مناطق آزاد تجاری – صنعتی آبادان و خرمشهر ، جلفا و بندر انزلی ( مصوب 23/6/1382 مجلس ) که اشعار می دارد " محدوده ای از منطقه شهرستانهای آبادان و خرمشهر و محدوده ای از شهرستانهای جلفا و بندر انزلی که هیات وزیران تعیین می کند به عنوان مناطق آزاد تجاری – صنعتی شناخته می شود . که این مناطق در کلیه امور بر اساس قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری – صنعتی مصوب 7/6/1372 و اصلاحات بعدی آن اداره خواهند شد " ایجاد گردید .
اساسنامه سازمان در مورخ 4/5/1383 به تایید هیات محترم دولت رسیده و نقشه محدوده در تاریخ 8/3/1384 ابلاغ گردیده است . بنابراین سازمان منطقه آزاد تجاری – صنعتی انزلی سازمانی نوپاست که عملاً از اواخر سال 84 فعالیتهای خورا بر اساس این قانون شروع کرده است . منطقه آزاد تجاری – صنعتی انزلی اهدافی همچون ، عمران و آبادانی و ارایه خدمات عمومی ، رشد و توسعه اقتصادی ، جذب سرمایه گذاری خارجی و داخلی ، ایجاد اشتغال سالم و مولد ، تنظیم بازار کار و کالا ، تشویق تولید و صادرات کالا ، ورود و حضور فعال در بازارهای منطقه ای و جهانی ، جذب فناوریهای جدید و انتقال علم و دانش فنی به عوامل تولید داخلی همسو با توسعه علمی و فناوری جهان ، تسریع در فرآیندهای تجاری و اقتصادی و فناوری را با ایجاد بستر مناسب جهت انجام آزمایشی طرحها و تعمیم آن به سراسر کشور که رسالت تعامل فعال با جهان ، منطبق با اسناد چشم انداز بیست ساله کشور را دنبال می کند .
این منطقه شامل محدوده ای از شهرستان انزلی به مساحت تقریبی 3200 هکتار خشکی و تا عمق دو کیلومتر از آبهای ساحلی محدوده می شد . محدوده منطقه آزاد تجاری – صنعتی انزلی ( به غیر از محدوده بندری ) از غرب به اراضی نیروی دریایی و محدوده روستای طالب آباد و از سوی شرق به روستای چپرپرد پایین منتهی می شود .
که در سه محدوده جدا از هم به شرح ذیل در نظر گرفته شده است که هر یک پتانسیل خاص خود را دارند . این سه محدوده عبارتند از : - ناحیه گلشن و فاز تجارت به مساحت 2091 هکتار که شامل اراضی مناسب طبیعی ، با تراکم جمعیت پایین و مناطق مسکونی ، کمترین مقدار زمین جهت شالی کاری ، دسترسی به سواحل مناسب و وجود اماکن و تاسیسات تفریحی و توریستی منطقه

- شهرک صنعتی حسن رود و ناحیه اطراف آن به مساحت 946 هکتار که شامل شهرک صنعتی ، اراضی منابع ملی و مجاور تالاب می باشد .

- محدوده بندری منطقه آزاد انزلی به مساحت 106 هکتار ، که این امر مطلوبیت وجاذبه های منطقه آزاد تجاری – صنعتی انزلی را برای ارائه تسهیلات در زمینه تخلیه و بارگیری و سایر امور ، ارتقا داده است .

 

آزادی کامل ورود و خروج سرمایه .
آزادی مشارکت سرمایه گذاری خارجی تا سقف 100 درصد .
تضمین کامل سرمایه های خارجی و سود حاصل از آنها .
معافیت مالیاتی 15 ساله که تا 20 سال افزایش پیدا نموده است .
معافیت از پرداخت هرگونه حقوق گمرکی و سود بازرگانی برای واردات مواد اولیه ، ماشین آلات و قطعات یدکی جهت تولید کنندگان منطقه .
معافیت گمرکی برای ورود کالاهای ساخته شده در منطقه آزاد به داخل کشور به میزان ارزش افزوده .
امکان ترانزیت و صدور مجدد کالا بدون محدودیت .
امکان مشارکت سرمایه گذاری داخلی و خارجی .
معافیت گمرکی برای ورود کالاهای ساخته شده در منطقه به داخل کشور .
امکان ورود کالا بدون پرداخت عوارض گمرکی و سود بازرگانی منطقه .
امکان ورود اتباع خارجی از طریق مبادی ورودی و خروجی مجاز مناطق ،بدون نیاز به صدور روادید قبلی .
فروش و اجاره زمین به سرمایه گذاران داخلی و اجاره زمین به سرمایه گذاران خارجی .
حاکم بودن مقررات خاص اشتغال در مناطق
سایر ویژگیهای منطقه آزاد انزلی

به غیر از مزایای قانونی یاد شده ، منطقه آزاد تجاری – صنعتی انزلی دارای ویژگیها و مزایای بیشمار دیگری نیز می باشد که از چند منظر می توان بیان نمود :
الف ) جغرافیایی
ب ) اقتصادی
ج ) عمرانی و زیرساختی
د ) دانش و فناوری

الف ) ویژگیها و مزایای منطقه از منظر جغرافیایی

قرار گرفتن در مسیر کریدور بین المللی شمال – جنوب معروف به نستراک ، که از آن به عنوان کریدور حمل و نقل قرن بیست و یکم آسیا – اروپا یاد می شود . این کریدور بندر هلسینکی در شمال اروپا را از طریق روسیه به بنادر شمال و جنوب دریای خزر ، بنادر خلیج فارس و سپس به کشورهای جنوب و شرق آسیا متصل می کند .

دارابودن موقعیت ویژه در زمینه ارتباط با کشورهای حاشیه دریای خزر .

همجواری با بنادر آستراخان و لاگان در روسیه ، کراسنودسک در ترکمنستان ، اکتائو در قزاقستان و باکو در آذربایجان .

دسترسی از طریق راههای مناسب ، به بازارهای مصرف کشورهای CIS .

نزدیکی به فرودگاه بین المللی رشت با برخورداری از تجهیزات کامل ناوبری .

نزدیکترین منطقه آزاد به پایتخت کشور ( تهران ) و سایر مراکز صنعتی و پر جمعیت کشور به عنوان بازارهای مصرف .

محدوده ای کاملاً مشخص شده و دارای پایگاه اطلاعات جغرافیایی کامل ( GIS ) .

نزدیکی به بزرگترین ذخایر نفت و گاز دریای خزر .

وجود بندرانزلی در محدوده منطقه ، که دارای امکانات ، تجهیزات و تاسیسات پیشرفته ای جهت تخلیه و بارگیری و انبارداری است . از مهمترین آنان می توان به وجود ده پست اسکله به طول 1581 متر با کاربری تجاری ، رو رو ،
غلات ، خدماتی و نفتی و سیستم کنترل ترافیک دریایی و همچنین سیستم رایانه ای مشترک با گمرک جهت سهولت ترخیص کالا اشاره کرد .
ایجاد و راه اندازی بندرگاه نوین کاسپین به عنوان یک بندر نسل سوم ، در آینده ای نزدیک با 22 پست اسکله با ظرفیتی بالغ بر 11 میلیون تن ، که در فاز اول ( ظرف پنجسال ) توانایی تخلیه وبارگیری کالا تا مرز 3 میلیون تن را خواهد داشت و می تواند ضمن پاسخگویی به نیازهای بازرگانی ، موجب ایجاد مراکز لجستیک شامل انبارداری ، توزیع کالا و گسترش صنایع دریایی ( اعم از کشتی سازی و شناورسازی ) گردد .
اتصال منطقه بویژه بندرگاه کاسپین به آزاد راه و راه آهن قزوین – رشت – انزلی که بدین وسیله توان حمل و نقل و ترانزیتی منطقه به بیش از چندین برابر افزایش خواهد یافت .
وجود شهرک صنعتی انزلی به عنوان جزء ای از محدوده منطقه آزاد انزلی و همچنین به عنوان یکی از مدرنترین شهرکهای صنعتی استان با دارا بودن و ارائه تمامی امکانات آب ، برق ، تلفن ، گاز ، زمین غیره به سرمایه گذاران بطوریکه هم اکنون 88 واحد صنعتی فعال در زمینه های فلزی ، سلولزی و بهداشتی ، غذایی و ... در آن مشغول فعالیت می باشند .
فاز صنعت محدوده منطقه ، با دارا بودن کلیه زیرساختهای لازم و ارائه تسهیلات بسیار مناسب جهت ایجاد صنایع و واحدهای تولیدی بطوریکه هم اکنون تعداد 15 واحد صنعتی و تولیدی در زمینه های فلزی ، بهداشتی و غذایی در آن مشغول فعالیت می باشند .
فاز تجارت منطقه با ایجاد بسترهای لازم جهت گسترش بازرگانی از قبیل محوطه سازی ، برقراری اینترنت پر سرعت ، وجود مجتمع های تجاری – نمایشگاهی و ارائه تسهیلات بسیار مناسب به فعالین اقتصادی منطقه .
قبول ضمانتنامه های بانکی بلند مدت جهت ایجاد تسهیلات برای صاحبان کالا و بازرگانان
صدور مجوز فعالیت در یک هفته و امکان ثبت شرکت در کمتر از چند روز
وجود مراکز ارائه خدمات مالی ، بانکی و امکان ایجاد بورس کالا با توجه به حجم مبادلات بالای تجاری و بازرگانی و قوانین بسیار مناسب منطقه .
وجود گمرک انزلی با امکانات و تجهیزات مدرن
فراهم بودن مقدمات جهت ایجاد صنایع تبدیلی ، بسته بندی و فرآوری محصولات کشاورزی در منطقه ، جهت ایجاد حداکثر ارزش افزوده ( با توجه به محوری بودن فعالیت کشاورزی در استان گیلان ) و ارائه تسهیلات سازمان منطقه آزاد انزلی به سرمایه گذاران متقاضی .
وجود مجتمع های تجاری – نمایشگاهی منطقه با حدود 2080 غرفه تجاری ، جهت ارائه محصولات تولیدی صنایع منطقه در آنها و ارائه تسهیلات و مزیت استفاده از فضای نمایشگاهی جهت عرضه مستقیم محصولات .
صدور کارت بازرگانی کشوری در منطقه آزاد انزلی .
اعمال تخفیفات ویژه انبارداری در منطقه و ایجاد مزیت نسبی انبارداری به نسبت سایر مناطق .
واگذاری غرفه و فضای نمایشگاهی عرضه مستقیم محصولات در منطقه به تجار و بازرگانان برای مدت 2 سال بدون اجاره و تنها با دریافت حق شارژ .
تقبل هزینه های تبلیغاتی توسط منطقه ، برای تولیدکنندگانی که محصولات خود را در غرفه های فاز تجارت منطقه عرضه می نمایند .
تقبل هزینه های ایاب و ذهاب بازدیدکنندگان و مشتریان توسط منطقه ، صدور کارت اعتباری خرید برای مشتریان توسط بانکهای طرف قرارداد با منطقه و ...
وجود طرح ساحلی با کلیه امکانات رفاهی و بهداشتی شامل آلاچیق ، وسایل بازی کودکان ، طرح شنای بانوان و آقایان و پارگینگ با وسعت 4 هکتار ، که بطور رایگان در اختیار بازدیدکنندگان و گردشگران قرار می گیرد .
ارتباط و تبادلات تجاری با بنادر شمال و جنوب اروپا از طریق رود ولگا و ولگادن .
وجود نیروی کار متخصص فراوان .
ج ) ویژگیها و مزایای منطقه از منظر عمرانی و زیرساختی
منطقه ای دارای طرح راهبردی و طرح جامع که تمامی فعالیتهای عمران و آبادانی و اقتصادی آن ، بر اساس اصول علمی و کارشناسی انجام می شود .
منطقه ای دارای تمام امکانات زیربنایی شامل آب ، برق ، گاز ، تلفن و ... مورد توجه سرمایه گذاران داخلی و خارجی .
اتصال منطقه به آزاد راه قزوین – رشت – انزلی و ظرفیت سازی و گسترش راههای ورودی و خروجی منطقه جهت توسعه توان ترانزیتی .
اتصال به راه آهن قزوین – رشت – انزلی از طریق ایجاد راه آهن منطقه آزاد و پیوند با شبکه ریلی سراسری که ظرفیت حمل بار از منطقه آزاد ، به نقاط مختلف کشور و مبادی ذیربط را بطور چشمگیری افزایش می دهد .
تکمیل و اجرای پروژه های زیربنایی ، مانند چهارخطه کردن محور حسن رود – زیباکنار و اتصال آن به آزاد راه قزوین - رشت – انزلی به عنوان ورودی منطقه ، احداث بزرگترین تقاطع غیر هم سطح شمال کشور بر روی محور چهارخطه حسن رود – زیباکنار ، احداث پست برق و تصفیه خانه فاضلاب و فضای سبز در منطقه ، راه اندازی بستر فیبر نوری و برقراری اینتر نت پر سرعت در سرتاسر منطقه .

د ) ویژگیها و مزایای منطقه از نظر دانش و فناوری
ایجاد مراکز دانشگاهی
بین المللی شامل راه اندازی واحدهای بین الملل دانشگاههای گیلان و علوم پزشکی گیلان و سایر موسسات آموزش عالی و پژوهشی .
ایجاد بسترهای لازم در زمینه های ICT برای راه اندازی تجارت الکترونیک ، گسترش اینترنت و اینترانت در منطقه و استفاده از فیبر نوری و به روز کردن واگذاری تلفن ثابت به متقاضیان و تامین کننده نیازهای شبکه الکترونیکی منطقه و قرار گرفتن در کانون توجه بازرگانی کشور به لحاظ تجارت الکترونیکی .
در نظر گرفتن پهنه بندیهای مناسب برای استقرار پارکهای علم و فناوری در منطقه و امکان گسترش ارتباطات علمی با مراکز آموزشی و تحقیقاتی اقصی نقاط جهان .
فراهم نمودن مقدمات لازم جهت ایجاد دهکده سلامت در منطقه با توجه به راه اندازی واحد بین الملل دانشگاه علوم پزشکی در منطقه .

-منطقه آزاد انزلی با وجود قوانین بسیار مناسب نظیر انواع معافیتهای مالیاتی و ایجاد امنیت سرمایه و دارایی (ماده 5 قانون چگونگی اداره مناطق آزاد ) از مناطق بسیار مستعد جهت جذب افزایش جذب سرمایه گذاری خارجی و داخلی به شمار می آید .

-منطقه آزاد تجاری – صنعتی یکی از بهترین مناطق جغرافیایی از نظر توسعه فعالیتهای گردشگری ، اقتصادی ، صنعتی و تجاری با توجه به نزدیکی به کلان شهر رشت و بندر انزلی می باشد و توان ایجاد رقابت با بنادر کشورهای حاشیه دریای خزر را دارد .

-منطقه آزاد تجاری – صنعتی انزلی درصدد است با گسترش تجارت الکترونیکی و توسعه بازارهای مجازی و IT و همچنین برگزاری نمایشگاههای بین المللی باعث تنوع فعالیتها در استان گردد .
-منطقه آزاد انزلی با دارا بودن دریا ، جنگل ، تالاب درصدد است با توسعه گردشگری ، حفاظت از تالاب بین المللی انزلی ، توسعه کاربریهای توریستی ، راه اندازی مسیر دریایی به دیگر بنادر شمالی کشور مانند نوشهر و بندر ترکمن بتواند باعث توسعه خدمات گردشگری منطقه ای ، ملی و فراملی گردد .

-منطقه آزاد تجاری – صنعتی انزلی با توجه به اینکه کشاورزی فعالیت محوری استان گیلان می باشد ، از مناطق بسیار مستعد در جهت ایجاد صنایع فرآوری تبدیلی و بسته بندی محصولات کشاورزی می باشد و ارزش افزوده را در استان باعث می شود .

-منطقه آزاد انزلی در کارکردهای اقتصادی خود می تواند اموری را همچون پشتیبانی صادراتی و بازاریابی ، بازارسازی خدمات ، خدمات لجستیک محصولات کشاورزی را در استان عهده دار گردد و کشاورزی سنتی را به کشاورزی نوین که آمیزه ای از صنعت و تکنولوژی است ، تبدیل نماید .

-منطقه آزاد تجاری – صنعتی انزلی به واسطه قوانین و مقررات مناسب و همچنین آماده بودن زیرساختهای لازم می تواند به عنوان پایلوتی برای ایجاد شرکتها و واحدهای تولیدی – صنعتی که محصولات مرتبط یا مکمل را تولید می کنند ، تبدیل گردد و از این طریق به رشد همه جانبه اقتصادی استان و کشور کمک نماید .

-منطقه آزاد انزلی با توسعه صنایع تبدیلی ، افزایش بازدهی فعالیتهای کشاورزی ، توسعه صنایع با تکنولوژی بالا ، تخصصی و صادراتی با عملکرد بین المللی ( کشاورزی – الکترونیک – شیلات ) ، برقراری یارانه های صادراتی ، تاکید بر توسعه صنعت در شهرکهای صنعتی ، در جهت توسعه صنعت صادراتی گام بر می دارد .

-منطقه آزاد تجاری – صنعتی انزلی بدلیل برخورداری از جایگاه رفیع تراتزیتی و حمل و نقل بواسطه واقع شدن در مسیر کریدور شمال – جنوب ، توان بالایی در جهت ارتقا جایگاه استان در این زمینه را دارد .

-سازمان منطقه آزاد انزلی با فراهم نمودن مقدمات جهت ایجاد و راه اندازی بندرگاه نوین کاسپین و ایجاد راه آهن اتصال این بندرگاه به راه آهن در حال احداث قزوین – انزلی – آستارا می تواند موجب رونق هر چه بیشتر درآمدهای ترانزیتی در استان باشد .

-منطقه آزاد انزلی در تلاش است با توسعه پارکهای علم و فناوری و گسترش ارتباطات علمی با مراکز و نهادهای آموزشی و تحقیقاتی در جهت انتقال دانش فناوری و تکنولوژی گام بردارد .
-منطقه آزاد انزلی با توسعه خدمات دانشگاهی برتر و ایجاد واحدهای دانشگاهی بین المللی و پذیرش دانشگاههای خصوصی ، علاوه بر بسط و توسعه علوم و فنون در استان و همچنین باعث به وجود آمدن تقاضای گردشگری علمی و آموزشی در فصل سرما می گردد .